Bir Bakışta Avrupa Yeşil Mutabakatı
AB’nin, Paris İklim Anlaşmasının gerektirdiği yeşil dönüşüm sürecine yönelik yol haritası Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM) ile ortaya kondu. 11 Aralık 2019 tarihinde, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula Von Der Leyen tarafından açıklanan AYM, Avrupa’yı 2050 yılına kadar sera gazı emisyonlarının net olarak sıfırlandığı dünyanın ilk iklim-nötr kıtası haline getirmeyi hedefleyen AB’nin yeni büyüme stratejisi olarak literatüre girdi.
AB’yi kaynak-verimli, rekabetçi ve modern bir ekonomik yapıya kavuşturmayı öngören AYM, üretimden ticarete, enerjiden ulaştırmaya, tarımdan vergilendirmeye kadar pek çok alanı kapsayan köklü bir dönüşüm planının adıdır. AYM’nin hedeflerine ulaşılabilmesi için 10 yıllık dönemde yaklaşık 1 trilyon Euro tutarında sürdürülebilir yatırımın hayata geçirilmesi planlanıyor.
AYM’nin kabulünden günümüze kadar geçen süre zarfında, enerji sistemlerinin karbonsuzlaştırılması, sürdürülebilir ve akıllı ulaşım sistemlerinin tesisi, döngüsel ekonomi, ticaret, sanayi, sürdürülebilir tarım ve gıda tedariki ile biyo-çeşitliliğin korunması gibi alanlarda sektörel düzeyde muhtelif stratejiler, politika değişiklikleri ve mevzuat kabul edildi.
AB’nin sera gazı emisyonlarının %75'inden fazlasından sorumlu olan enerji sisteminin dekarbonizasyonu, AYM ile öngörülen dönüşümün merkezinde yer alıyor. AYM hedefleri doğrultusunda AB, güvenilir ve düşük maliyetli, enerji arzının teminini, tümüyle entegre, bağlantılı, ve dijital bir enerji pazarının geliştirilmesini ve enerji verimliliğini önceliklendirirken binalarda enerji performansını geliştirmeyi ve çoğunluğu yenilebilir kaynaklara dayanan bir elektrik sistemi oluşturmayı hedefliyor.
AYM’ninenerjideki uygulanmasına katkıda bulunmak üzere, günümüze kadar, Enerji Sistem Entegrasyon Stratejisi, Hidrojen Stratejisi, bina sektörü için Yenileme Dalgası (Renovasyon) Stratejisi, Metan Stratejisi, Açık Deniz (Offshore) Yenilenebilir Enerji Stratejisi, Enerji Sistemleri Entegrasyonu Stratejisi gibi önemli politika belgeleri yayınlandı.
Ulaştırma sektörü, AB'nin sera gazı emisyonlarının yaklaşık dörtte birini oluşturuyor. AYM uyarınca iklim-nötr hedefine ulaşılabilmesini teminen, ulaştırmadan kaynaklanan sera gazı emisyonlarının 2050 yılına kadar 1990 yılı seviyesine göre yüzde 90 azaltılması öngörülüyor. Bu çerçevede, Avrupa Komisyonu, 9 Aralık 2020 tarihinde "Sürdürülebilir ve Akıllı Hareketlilik Stratejisi" başlıklı planını yayımladı.
Sanayi sektöründe, AB’nin 2050’de iklim-nötr olma hedefi doğrultusunda Avrupa’nın net sıfır sanayisinin rekabetçiliğini ve üretim kapasitesini desteklemek üzere, 1 Şubat 2023 tarihinde Avrupa Komisyonu tarafından "Yeşil Mutabakat Sanayi Planı" açıklandı.
Yeşil Mutabakat Sanayi Planı, öngörülebilir, uyumlu ve basitleştirilmiş bir idari çerçeve, finansmana erişimin kolaylaştırılması, becerilerin geliştirilmesi ve dayanıklı tedarik zincirleri için açık ticaret başlıkları olmak üzere dört temel öncelik alanından oluşuyor. İlk alt başlık kapsamında yer alan "Net Sıfır Sanayi Yasası"na yönelik olarak AB Konseyi, Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Komisyonu 6 Şubat 2024’te siyasi uzlaşıya vardı.
Avrupa Komisyonu tarafından 11 Mart 2020 tarihinde açıklanan "Döngüsel Ekonomi Eylem Planı", çevrenin korunması esasında ürünlerin yaşam döngüleri boyunca döngüsel ekonomi süreçlerini teşvik eden, sürdürülebilir tüketimi destekleyen ve kaynakların AB ekonomisinde olabildiğince uzun süre tutulmasını amaçlayan tedbirler içeriyor.
AYM kapsamında, tarım sektörünü yakından ilgilendiren, "Çiftlikten Çatala Stratejisi" ile AB, "2030 Biyoçeşitlilik Stratejisi" 20 Mayıs 2020 tarihinde yayınlanmıştır. Çiftlikten Çatala Stratejisinde önümüzdeki dönemde yeterli gıdaya makul fiyatlarda erişimi temin etmek üzere AB’nin politika öncelikleri yeşil dönüşüm perspektifi esasında ortaya kondu.