10 Soruda Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması
1- SKDM nedir?
Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM), AB'nin Avrupa Yeşil Mutabakatı ile ortaya koyduğu sera gazı emisyon azaltımı hedefine ulaşılması açısından temel araçlardan biridir.
2- AB, bu düzenleme ile neyi amaçlıyor?
AB, SKDM ile bir yandan yeşil dönüşümün yaratacağı maliyet karşısında Avrupa'nın rekabetçiliğinin korunmasını, diğer taraftan küresel düzeyde iklim değişikliği ile mücadele çabasının artırılmasını hedefliyor.
3- Uygulama takvimi nasıl olacak?
SKDM Tüzüğü, 1 Ekim 2023 tarihinde raporlama yükümlülüğü ile sınırlı olarak uygulamaya girdi. Bu kapsamda, 1 Ekim 2023-31 Aralık 2025 tarihleri arasında, mali yükümlülük doğmayacak bir geçiş dönemi söz konusu. Asıl uygulama dönemi 1 Ocak 2026 itibarıyla başlayacak. Bu doğrultuda 2026 yılından itibaren AB'ye ihraç edilen ürünlerden karbon vergisi alınacak.
4- Geçiş aşaması ve sonrası neleri kapsıyor?
İthalatçılar, 1 Ekim 2023'te başlayıp 2025'in sonunda sona erecek geçiş aşaması süresince, SKDM'ye tabi ürünlerinde gömülü olan emisyonları, mali bir yükümlülük üstlenmeden bildirmek zorunda olacaklar.
5- Nasıl çalışacak?
Dünya Ticaret Örgütü kuralları ve AB'nin diğer uluslararası yükümlülükleri ile uyumlu olarak tasarlanan SKDM'nin 2026 yılında yürürlüğe girmesi ile birlikte, AB'deki ithalatçılar, ithal ettikleri ilgili ürünler AB'nin karbon fiyatlandırma kuralları kapsamında üretilmiş olsaydı ne kadar karbon fiyatı ödenecek ise o fiyata karşılık gelen karbon sertifikaları satın alacaklar.
6- Hangi sektörleri kapsayacak?
SKDM başlangıçta; çimento, demir ve çelik, alüminyum, gübreler, hidrojen ve elektrik enerjisi sektörlerini kapsayacak. Bu sektörler, özellikle yüksek karbon kaçağı riski ve yüksek karbon emisyonları nedeniyle seçildi.
7- SKDM emisyonları nasıl hesaplanıyor?
SKDM emisyonları, doğrudan emisyonların yanı sıra üretim sürecinde kullanılan elektriğin üretiminden kaynaklanan dolaylı emisyonları da hesaba katıyor.
8- Geçiş dönemindeki raporlama yükümlülükleri neler?
Bu dönemde, SKDM ürünlerini ithal eden ithalatçılar veya dolaylı gümrük temsilcileri, her bir çeyrek dönem için, o çeyrekte ithal ettikleri ürünlere ilişkin, takip eden ilk 1 ay içinde raporlama yapacak.
9- SKDM kapsamında raporlama ve mali yükümlülüklerden kim sorumlu?
AB'de yerleşik ithalatçının kendisi veya dolaylı gümrük temsilcisi, ithalatçı AB'de yerleşik değilse dolaylı gümrük temsilcisi sorumlu olacak.
10- Türkiye'nin AB'ye ihracatında SKDM kapsamındaki ürünlerin payı nedir?
2023 yılı itibarıyla SKDM ürünlerinde AB'ye toplam ihracatımız 9.8 milyar ABD Doları tutarında olup, söz konusu ürünlerde AB'ye ihracatın dünyaya toplam ihracatımız içindeki payı yüzde 42 düzeyinde bulunuyor.